‘Expeditie Zuiderwaterlinie’ is een ontdekkingstocht op wandelschoenen langs natuur, historie en cultuur langs de oudste, langste en meest gebruikte waterlinie van Nederland. Hoewel de Zuiderwaterlinie al lang geleden haar militaire functie heeft verloren, is zij nog altijd in het landschap aanwezig. Drimmelen, Oosterhout en Waalwijk maken samen met de vestingsteden Breda en Geertruidenberg deel uit van de stelling Breda-Geertruidenberg. Het buitengebied tussen Raamsdonk en Waspik biedt een afwisseling van natuur, cultuur en historie. De 11 kilometer lange wandeling vindt op 12 oktober plaats vanaf het Kerkplein in Raamsdonk en gaat onder meer door natuurpark De Veste in Waspik en over het Halve Zolenpad. Trek de wandelschoenen aan en ontdek samen met de andere wandelaars de nog steeds zichtbare restanten van de Zuiderwaterlinie. Meer ontdekken van het ingenieus verdedigingssysteem van vestingsteden, forten, schansen, dijken en sluizen, in de zeventiende eeuw ontworpen door Menno van Coehoorn? De Expeditie Zuiderwaterlinie start op 21 september in Wouw, een week later in Grave en op 6 oktober in Vught.

Door Jan Hoek

Breda en Geertruidenberg waren allebei belangrijke vestingsteden. Tussen de twee steden lag een zwakke schakel van de verdedigingslinie. Inundatie werkte daar niet overal, aangezien het gebied op veel plaatsen te hoog lag om onder water te zetten. Daarom vind je hier allerlei schansen en linies op het land. Het gebied tussen Raamsdonk en Waspik ligt lager. Inunderen lukte hier wel en dat is op verschillende plaatsen nog terug te zien. In het zuiden van Waspik bevond zich een unieke plek die niet zomaar onder water gezet kan worden. Hier lag namelijk een hogere zandrug en dus een zwak punt in de verdedigingslinie. Militair ingenieur Menno van Coehoorn ontwierp daarom een versterking genaamd het ‘Retranchement bij Waspik’ ook wel ‘De Vest’ genoemd. Dit verdedigingswerk werd in 1701 aangelegd tijdens de Spaanse successieoorlog. Het bestond uit een zigzaggende aarden wal met twee lunetten en twee redoutes. Na de oorlog raakte het retranchement in verval, maar het werd herhaaldelijk opgeknapt. Veel te vaak wordt, overigens tot aan de dag van vandaag, nonchalant omgegaan met historisch erfgoed en dat was hier ook het geval; uiteindelijk verdween het in 1880. In 2008 is De Vest teruggebouwd. Aarden wallen werden omgebouwd om de contouren van de voormalige vestingwerken weer te geven. Daarbij is de bestaande gracht uitgegraven en vergroot. In 2009 is het park, waar de wandeling van Expeditie Zuiderwaterlinie op 12 oktober doorheen loopt, geopend. Vlakbij ligt het fietspad van de Halve Zolenlijn. Die kon in 1890 worden aangelegd omdat de Zuiderwaterlinie niet meer werd gebruikt als verdedigingslinie. De spoorlijn volgt de grens van de inundatiegebieden en is daardoor iets hoger gelegen in het landschap. Het retranchement en de inundatiegebieden liggen op woonafstand van de inwoners van de gemeente Geertruidenberg. Toch zullen er maar heel weinig zijn die in natuurpark De Veste, met daarin een ode aan de voormalige zandrug, zijn geweest. Tijdens de Expeditie Zuiderwaterlinie wandel je in het gebied rondom Raamsdonk en Waspik. Gidsen nemen je mee in hun verhaal over de historie van dit gebied. Vanaf het Kerkplein in Raamsdonk loop je door de mooie natuur. De route loopt langs rivier de Donge naar Natuurpark De Veste in Waspik en via het Halve Zolenpad weer terug naar Raamsdonk. Het laatste deel van de route kun je desgewenst in een huifkar afleggen.