Begin dit jaar besloot het Kabinet dat op 4 september de tijdelijke bescherming eindigt van ‘derdelanders’, die verblijven in de opvang voor Oekraïense ontheemden. Die mensen zouden moeten vertrekken. Burgemeester Witte laat weten weliswaar een ruimhartig beleid te voeren om derdelanders binnen de mogelijkheden van onze gemeente te faciliteren en te ondersteunen bij hun vertrek. Maar zij vraagt tevens begrip. Hun vertrek is ingrijpend en heeft vanzelfsprekend impact op hen, op medewerkers en bewoners van de opvanglocatie, werkgevers en op de gemeenschap in het algemeen. De burgemeester realiseert zich, dat vertrek kan leiden tot emotie, overlast en mogelijk tot verstoring van de openbare orde en vraagt begrip daarvoor. In een informatiebrief legt burgemeester Marian Witte uitgebreid uit, hoe onze gemeente hiermee omgaat, als het zover komt.

Op de handrem

Het lijkt nu toch allemaal wat minder snel te moeten. In een spoeduitspraak heeft de Raad van State besloten dat een derdelander uit Tanzania in de opvang de definitieve uitspraak mag afwachten. Dat heeft de staatssecretaris doen besluiten de derdelanders niet tot vertrek te dwingen, maar de definitieve uitspraak af te wachten. Zoals het er nu naar uitziet zouden ze misschien zelfs tot november hier kunnen blijven.

Derdelanders

Derdelanders zijn uit Oekraïne afkomstige vluchtelingen met een andere dan de Oekraïense nationaliteit. Zij waren voor de oorlog al in Oekraïne. In onze gemeente worden sinds maart 2022 Oekraïense ontheemden derdelanders opgevangen. Ongeveer een derde van deze mensen is inmiddels vertrokken uit de opvang. Een klein deel van hen verblijft op de opvanglocatie met een huwelijkspartner en/of minderjarige kinderen, die de Oekraïense nationaliteit hebben. Zij houden na 4 september 2023 nog steeds hun tijdelijke bescherming en blijven ook na die datum met hun gezinnen in de opvanglocatie wonen.

21 mensen

Voor de overige derdelanders zou op 4 september 2023 hun opvang en verstrekkingen worden beëindigd. Het gaat om 20 derdelanders in de opvanglocatie en één derdelander in een gastgezin. Die mensen zijn door de IND (Immigratie en naturalisatiedienst) geïnformeerd. De gemeente heeft ook met hen gesproken als voorbereiding op hun vertrek. Het merendeel van de derdelanders geeft aan dat zij nog niet weten waar zij naartoe gaan. Daarom bestaat de kans dat er derdelanders zijn die alsnog weigeren te vertrekken. Van de derdelanders geven drie personen aan dat zij een zienswijze bij de IND hebben ingediend op het voorgenomen besluit tot beëindiging van de tijdelijke bescherming. Er lopen landelijk rechtszaken daarover. Of er derdelanders zijn die alsnog asiel gaan aanvragen na 4 september is niet te voorzien.

Vrijwillig vertrek

Het Rijk heeft gemeenten geadviseerd om derdelanders die gebruikmaken van de terugkeerregeling en/of ondersteuning tot hun vertrekdatum in de opvanglocatie te laten blijven gedurende maximaal 28 dagen vanaf 4 september met de bed-, bad- en broodregeling. De gemeente kan ook het volledige leefgeld uitkeren dat geldt voor de Oekraïense ontheemden. De burgemeester volgt dat advies, zo blijkt uit een informatiebrief. Op dit moment zijn er drie derdelanders die hebben aangegeven gebruik te maken van de terugkeerregeling. Eén van hen wacht op de vertrekdatum. Voor de andere twee is hun vlucht geboekt medio september. De derdelander wordt wel verplicht tijdens zijn of haar verblijf dagelijks te melden wat de stand is van de vertrekprocedure.

Overdracht COA

De IND heeft gemeenten gevraagd om derdelanders waarvan een asielprocedure nog in behandeling is op gefaseerde wijze te verhuizen naar een COA-locatie. (COA= centraal orgaan opvang asielzeoekers). Het verzoek is deze derdelanders tot aan de verhuisdatum langer in de opvanglocatie te laten blijven. Dit om de druk op de asielketen te ontlasten. Voor onze provincie staat deze overdracht gepland in de week van 2 tot 8 oktober. De gemeente mag de kosten van de opvangplaats en het leefgeld declareren bij het COA. Als er in onze gemeente derdelanders zijn met een lopende asielaanvraag van vóór 4 september, dan wordt hen tijdelijke opvang aangeboden. Derdelanders die vanaf 4 september 2023 asiel willen aanvragen, moeten zich melden bij het aanmeldcentrum in Ter Apel.