Hoe zag de Industriële Revolutie er in gemeente Geertruidenberg uit? Die vraag staat centraal tijdens de zomerexpositie in de Schattelijn van de Oudheidkundige Kring ‘Geertruydenberghe’. De verschillende fabrieken die in de drie kernen neerstreken deden ertoe leiden dat de dorpen uitbloeiden tot de gemeenschap zoals we die nu kennen. Een interessant uitstapje naar het Geertruidenberg, Raamsdonk en Raamsdonksveer van de negentiende eeuw.
Door Lisa Schuurmans
Ieder jaar is het weer de vraag welk onderwerp centraal komt te staan tijdens de zomerexpositie van de Oudheidkundige Kring ‘Geertruydenberghe’. Dit jaar is dat de Industriële Revolutie. Deze revolutie kenmerkte een relatief korte maar zeer invloedrijke periode in de geschiedenis van Nederland. Toen vanaf 1760 de fabrieken in Groot-Brittannië uit de grond rezen, waaide deze industrialisatie tientallen jaren later over naar Nederland waar deze uiteindelijk ook gemeente Geertruidenberg bereikte.
De overgang van manueel werk naar mechanisatie was aanzienlijk en bracht ingrijpende veranderingen teweeg. Ook binnen Geertruidenberg, Raamsdonk en Raamsdonksveer had dat een behoorlijke impact. Hoewel de meeste mensen bij het horen van ’fabrieken’ waarschijnlijk meteen aan de Amercentrale denken, waren er talloze fabrieken al eerder actief. “In 1901 streek zo de eerste elektriciteitscentrale neer in de toenmalige gemeente Raamsdonk (aan de Oosterhoutseweg, red). Maar we hebben ook een suikerfabriek, papierfabriek en een ‘juinfabriek’ gehad en de scheepsvaart speelde daarbij ook een belangrijke rol,” vertelt Jan van Gils, voorzitter van de Oudheidkundige Kring ‘Geertruydenberghe’ en tevens projectleider van de tentoonstelling. “En vergeet ook zeker niet de Langstraatspoorlijn, die de Industriële Revolutie hier in de omgeving op gang bracht door de komst van nieuwe transportmogelijkheden!”
De expositie neemt je stap voor stap mee van de ambacht, naar de mechanische en uiteindelijk de digitale revolutie. Middels panelen met tekst wordt uitleg gegeven over de revolutie in zijn algemeenheid, maar ook de negatieve gevolgen ervan. Denk aan vervuiling en de slechte werkomstandigheden van arbeiders. Vitrines met typmachines en calculators worden tentoongesteld en de ruimte in de Schattelijn wordt aangekleed met oude foto’s van de fabrieken en het station die we in de gemeente hebben gekend. Wie wil kan ook nog plaatsnemen op de stoelen om een film over het onderwerp te bekijken. Ieder jaar weer organiseert de Oudheidkundige Kring ‘Geertruydenberghe’ een zomerexpositie. “We zijn al een aantal edities verder en het is ieder jaar weer een succes,” aldus Jan.
Oudheidkundige Kring ‘Geertruydenberghe’
De Oudheidkundige Kring ‘Geertruydenberghe’ bestaat al bijna vijftig jaar en telt 200 leden binnen en buiten de gemeente. Ze organiseren regelmatig lezingen en excursies en jaarlijks wordt een tentoonstelling in de gemeente over een bepaald onderwerp opgezet. Vorig jaar was deze gericht op de binnenvaart, waarbij de tentoonstelling door succes werd verlengd. De tentoonstelling De Industriële Revolutie is nog tot en met 10 september gratis te bezoeken in Cultureel Centrum de Schattelijn in Geertruidenberg.